Μπακόλας, Γώγος

(18ος-19ος αι.). Ονομαστός αρματολός της δυτικής Στερεάς, από τη Σκουληκαριά της Άρτας, πρώτος εξάδελφος της μητέρας του Καραϊσκάκη. Η δράση του αρχίζει από τους πρώτους επιτυχείς αγώνες των οπλαρχηγών της Ρούμελης για να ανακόψουν στο Μακρυνόρος την προέλαση των δυνάμεων του Χουρσίτ πασά από την Ήπειρο προς τη δυτική Στερεά. Διακρίθηκε για την ανδρεία του στην Παλιοκούλια του Μακρυνόρους (θέση Αγία Παρασκευή – 17 Ιουνίου 1821) και κυρίως αργότερα στο Πέτα, όπου αγωνίστηκε επικεφαλής του σώματος των πολεμιστών του. «Χάριτες του χρωστάγει η πατρίς· ως λιοντάρι πολεμούσε και ως φιλόσοφος οδηγούσε», θα γράψει γι’ αυτόν ο Μακρυγιάννης. Με το Πέτα όμως συνδέεται και η αποχώρησή του από τον αγώνα. Η καταστροφή του Πέτα και ειδικά η συντριβή των φιλελλήνων (Ιούλιος 1822) αποδόθηκε σε απείθεια, ολιγωρία ή και προδοσία του Μ., γιατί εγκατέλειψε τον λόφο Μετεπιό, πράγμα που προκάλεσε την ήττα. Ο Μ., αν και θεωρούσε τον εαυτό του αθώο, φοβήθηκε τις ευθύνες και τη δυσκολία να αποδείξει την αθωότητά του και γι’ αυτό «εσυμβιβάσθη μετά των Τούρκων και Τούρκος έκτοτε διέμεινε μέχρι τέλους της ζωής του», όπως με υπερβολή γράφει ο Σπ. Τρικούπης.